Bij nader inzienDialoog met omgeving ook nu al ‘ruimtelijk relevant’

Binnenkort wordt de advisering over het uiterlijk van bouwwerken onderdeel van de procedures van het Omgevingsplan. Nu is er nog sprake van sectoraal beleid - een welstandsnota - en aparte advisering door een commissie die gelegitimeerd wordt door de Woningwet en de Wabo. Straks wordt dat allemaal onderdeel van het omgevingsplan.

Naast de ruimtelijk relevante randvoorwaarden zal het plan ook de processen moeten omschrijven die leiden tot een ‘goede omgevingskwaliteit’. Processen waarin zowel de expert-advisering als de participatie door omwonenden een plek moeten krijgen.

Dat is nieuw, en wellicht zelfs revolutionair. Maar toch blijkt er hier en daar al ervaring mee te zijn. Dat komt zo: de provincie Noord-Brabant heeft in zijn Verordening Ruimte 2018 (art. 6.3) bepaald dat de oppervlakte van dierenverblijven in het buitengebied in elk geval niet mag worden vergroot als er geen ‘dialoog is gevoerd, gericht op het betrekken van de belangen van de omgeving’ bij de plannen. Een dergelijke bepaling stond ook al in de VR 2014.

Brabantse rechtbanken hebben de afgelopen jaren enkele malen uitspraken gedaan over de juridische waarde van deze verplichte ‘omgevingsdialoog’. In 2016 heeft de Rechtbank Zeeland-West Brabant een vergunning vernietigd voor de uitbreiding van een veestal. Een milieugroep en twee inwoners van Baarle-Nassau hadden bezwaar gemaakt tegen de verleende vergunning, onder andere omdat er geen dialoog met de omgeving was geweest.

Niet zinloos
De agrariër in kwestie verdedigde zich: zo’n dialoog is helemaal niet ‘ruimtelijk relevant’, omdat niet is voorgeschreven dat de uitkomst van de dialoog moet doorklinken in het plan. Er wordt slechts geëist dat er gesproken wordt, niet dat er iets mee wordt gedaan, en dat is (juridisch) zinloos, aldus de vergunninghouder. Maar met die stelling heeft de Raad van State in hoger beroep korte metten gemaakt. ‘Hoewel het voeren van een zorgvuldige dialoog de vergunningaanvrager niet verplicht rekening te houden met de uitkomsten van de dialoog, kan het er wel toe leiden dat bij de aanvraag om vergunningverlening of op andere wijze aandacht wordt besteed aan de wensen en zorgen van de omgeving met betrekking tot de ruimtelijke gevolgen van het plan,’ aldus de Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State (uitspraak ECLI:NL:RVS:2017:2797). De verplichting om een omgevingsdialoog te voeren is op grond van de Brabantse provinciale verordening daarom wel degelijk verbindend. Dat betekent dat hij ook overgenomen kan worden in bestemmingsplannen.

Zorgvuldige ontmoeting
Een omgevingsdialoog kan dus geëist worden, maar wanneer heb je als plannenmaker aan je verplichtingen voldaan? Wanneer heb je een zorgvuldige dialoog gevoerd met je omgeving? Ook daar heeft de rechter al iets over gezegd. In een uitspraak uit april 2016 zegt de rechtbank Oost-Brabant dat de dialoog in elk geval zorgvuldig is geweest als er ‘een ontmoeting in persoon tussen omwonenden of andere eigenaren van percelen in de omgeving van de projectlocatie is georganiseerd, waarbij deze personen vooraf worden uitgenodigd, informatie krijgen over het project en de gelegenheid krijgen hierop te reageren.’ Het is niet nodig dat iedereen ook echt op die uitnodiging ingaat, en het is ook niet nodig dat de initiatiefnemer aantoont dat de omgeving instemt met het (eventueel aangepaste) plan. De rechtbank sluit overigens niet uit dat ook op een andere manier een ‘zorgvuldige dialoog’ gevoerd kan worden (uitspraak ECLI:NL:RBOBR:2016:1903).

Met dank aan Max Seelen

Flip ten Cate | oktober | 2018
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit via: http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief